About

Epistemological meaning of philosophical attempts to conceptualize religious experience

Being a research group at the Institute of Philosophy at University of Warsaw, we propose to examine if and to what extent models and concepts created in 20^th century by philosophers investigating religious experience can be used as efficient tools in epistemology. Whether one considers religious experience as a source of knowledge or not, philosophical attempts to conceptualize this specific field of human activity can be recognised as describing important features of human cognition.

Our main point of reference is 20^th century intellectual movements in which conceptualization of religious experience was a crucial structural element of philosophical theories. We will focus on two such movements: Russian „Silver Age” religious-­philosophical renaissance, and Jewish philosophy, especially in the beginning of 20^th century (philosophy of dialogue, modern messianic thought). We shall investigate, also in more general philosophical and historical perspectives, how concepts, problems and metaphors known from these studies may be used in epistemic thought, especially in order to broaden and make precise conceptual systems of classical epistemology.

We are particularly interested in the verification of the following hypotheses:

1. Every attempt to conceptualize religious experience can be interpreted as an attempt to conceptualize some features of human cognition.
2. Specific properties of cognition revealed in the investigation and conceptualization of religious experience can also be recognized and studied in other cognitive acts, not necessarily related to religion.
3. Concepts and models elaborated in conceptualizations of religious experience can be exploited more generally as an element of philosophical description of human cognition. In this way philosophy of religion can provide useful conceptual tools for epistemology and metaphysics.

Epistemologiczne znaczenie filozoficznych prób konceptualizacji doświadczenia religijnego

Głównym naszym celem jest zbadanie tego czy i w jakim zakresie modele i struktury pojęciowe XX-­wiecznych filozofów badających doświadczenia religijne mogą służyć za narzędzia szeroko rozumianej epistemologii. Niezależnie od tego, czy doświadczenie religijne uznajemy za źródło wiedzy o świecie, sposoby filozoficznego ujęcia tego specyficznego zakresu ludzkiej aktywności można potraktować jako uchwycenie własności ogólniej rozumianego poznania.

Punktem wyjścia będą filozoficzne próby konceptualizacji doświadczenia religijnego podejmowane przez przedstawicieli XX-wiecznych prądów intelektualnych, dla których pojęciowe ujęcie doświadczenia religijnego stanowiło istotny element strukturalny budowanych koncepcji: rosyjskiego renesansu religijno­-filozoficznego oraz odnawiającej się filozofii żydowskiej (filozofia dialogu, XX-wieczna myśl mesjanistyczna). Chcemy zbadać, także w szerszym planie filozoficznym i historycznym, jak sformułowane w pracach pochodzących z tych nurtów problemy, pojęcia lub metafory mogą być wykorzystane w rozważaniach epistemologicznych, w szczególności jako punkt wyjścia dla rozszerzenia lub zniuansowania siatki pojęciowej klasycznej epistemologii.

Interesuje nas w szczególności weryfikacja następujących hipotez:

1. Każda próba uchwycenia tego, czym i jakie jest doświadczenie religijne, może być analizowana jako próba ujęcia pewnych szczególnych własności ludzkiego poznania.
2. Szczególne własności poznania, które odkrywane są poprzez badanie i pojęciowe ujęcie doświadczenia religijnego, mogą być rozpoznawane i badane także w innych aktach i aspektach poznania, niekoniecznie związanych z religią.
3. Pojęcia i modele wypracowane w próbach uchwycenia doświadczenia religijnego mogą być wykorzystane szerzej jako element filozoficznego opisu ludzkiego poznania. Filozofia religii może w ten sposób dostarczać narzędzi dla ogólnie rozumianej epistemologii oraz metafizyki.

Hauptziel des Forschungsprojektes ist es, zu prüfen, ob und inwieweit Begriffsmodelle und Begriffsstrukturen von Philosophen des 20. Jahrhundert, die religiöse Erfahrungen untersucht haben, einer breit verstandenen Erkenntnistheorie als Instrumente dienen können.

Man kann die Art und Weise der philosophischen Darstellungen dieses besonderen Bereichs der menschlichen Aktivität als Erfassung einer wichtigen Eigenschaften der menschlichen Erkenntnis begreifen, unabhängig davon, ob man religiösen Erfahrung als Quelle von Wissens betrachtet oder nicht.

Ausgangspunkt ist der philosophische Versuch zur Konzeptualisierung religiöser Erfahrung jener Vertreter der intellektuellen Bewegungen des 20. Jahrhundert, für deren Philosophie die begriffliche Erfassung der religiösen Erfahrung das wesentliche Strukturelement war, das heißt der russischen religiös-philosophischen Renaissance und der erneuerten jüdischen Philosophie (insbesondere der Dialogphilosophie und des modernen messianischen Gedankens). Wir möchten in der breiteren philosophischen und geschichtlichen Perspektive auch prüfen, wie die Probleme, die Begriffe und die Metaphern, die im Werk der Vertreter der obengenannten philosophischen Bewegungen formuliert wurden, in verschiedenen epistemologischen Betrachtungen benutzt werden können, insbesondere als Ausgangspunkt zur Begriffserweiterung und Begriffsexplikation der klassischen Epistemologie.

Wir sind besonders an der Äberprüfung der folgenden Hypothesen interessiert:

1. Jeder Versuch, zu erfassen, was und von welcher Art religiöse Erfahrung ist, kann als ein Versuch zur Erfassung besonderer Eigenschaften der menschlichen Erkenntnis analysiert werden.
2. Die besonderen Eigenschaften der menschlichen Erkenntnis, die wir durch die Prüfung und die begriffliche Analyse der religiösen Erfahrung entdecken, können auch in anderen Erkenntnisakten und unter anderen kognitiven Aspekten festgestellt werden.
3. Die zur Erfassung religiöser Erfahrung erarbeiteten Begriffe und Modelle können als Elemente einer erweiterten philosophischen Beschreibung der menschlichen Erkenntnis verwendet werden. Die Philosophie der Religion kann auf diese Weise begriffliche Instrumente für die allgemeine Epistemologie und Metaphysik liefern.